आळेफाटा-जुन्नर पर्यटनाचे प्रवेशद्वार

 आळेफाटा-जुन्नर पर्यटनाचे प्रवेशद्वार

पुणे-नाशिक (NH-50) आणि मुंबई-विशाखापट्टणम (NH-61) हे दोन महामार्ग जुन्नर तालुक्यातून जातात. जुन्नरमधील नद्या व कालवे जसे, इथल्या स्थानिकांच्या जीवनदायिनी आहेत, तशीच गोष्ट काहीशी या महामार्गांची आहे. या दोन महामार्गांच्या माध्यमातून, जुन्नरचा संबंध थेट पुणे, मुंबई, नाशिक आणि अहमदनगर, औरंगाबाद या मुख्य शहरांशी जोडला जातो. या दोन महामार्गांमुळे जुन्नरचे भौगोलिक स्थान, भविष्यात महत्वपूर्ण ठरत जाणार आहे. आजमितीला जुन्नरची अर्थव्यवस्था जरी शेतीआधारीत असली तरी इथलं मोकळं वातावरण आणि स्वच्छ हवामान लक्षात घेता, भविष्यात पर्यटन, प्रक्रिया व पॅकेजिंग, इतर सेवा क्षेत्र, रिअल इस्टेट क्षेत्र यांच्यासाठी चांगल्या संधी आहेत. रोजगारासाठी शहरात जायचे दिवस आता जवळपास संपले. जुन्नरसारख्या निमशहरी भागात, शहरी सुविधा सहज उपलब्ध होत असताना, इथल्या तरुण तरुणींनी, आपापल्या बौद्धिक संपदेचा उपयोग, हा रोजगार निर्मितीसाठी करायला हवा. जुन्नरमधील दोन्ही महामार्गांवर असलेली मुख्य व्यापारी केंद्रे म्हणता येतील त्यात ओतुर, आळेफाटा, नारायणगाव  यांचा समावेश होतो. त्याखालोखाल, स्थानिक व परिसरातील व्यापारी केंद्रे म्हणुन; मढ, बनकर फाटा, बेल्हे, जुन्नर यांचाही आर्थिक विस्तार व्यापक आहे. 

पर्यटनाच्या नजरेतून जुन्नरचा विचार केला तर याच महामार्गांनी पर्यटक जुन्नरला येत असतात. मुंबईहुन येणारा पर्यटक, माळशेज घाट मार्गे येतो; कोकण, पश्चिम महाराष्ट्र तसेच खालुन कर्नाटक, तमिळनाडू, केरळ, झालंच तर आंध्रप्रदेश इथला पर्यटक, पुण्याच्या बाजुने येताना, मंचर-कळंब मार्गे जुन्नरमधे दाखल होतो. मराठवाडा, विदर्भ तसेच शेजारील गुजरात, मध्यप्रदेश, राजस्थान इकडचा पर्यटक पेमगिरी-आणे गावातून जुन्नरची वेस ओलांडतो, तसेच खानदेश आणि वरती नमुद केलेल्या राज्यातून येणारे पर्यटक, आळे खिंडीतून जुन्नरमध्ये प्रवेश करतात.

आळेफाटा हा असा कॉमन पॉईंट आहे, जिथून माळशेज घाट व परिसर, आंबोली घाट व परिसर नाणे घाट व परिसर, ओझर लेण्याद्री व इतर धार्मिक पर्यटन स्थळे,  शिवनेरी सोबत इतर किल्ले आणि जुन्नरचे 300 पेक्षा जास्त  लेणी समुह अशा पर्यटन स्थळी जाण्यासाठी, पर्यटकांना आळेफाटा या ठिकाणी यावेच लागते.  आळेफाटा हे आधीच, देशभर प्रसिद्ध असलेले व्यापारी केंद्र आहे. आळेफाट्याची ओळख,  ट्रकचे बॉडी बिल्डिंग आणि पेटिंगच्या कामासाठी दूरवर आहे. आळेफाटा याठिकाणी व्यापारी असोसिएशन तसेच अनेक सामाजिक संस्थाही कार्यरत आहेत. जुन्नरचा पर्यटन विकास होत असताना, आळेफाटा या ठिकाणाला अनन्य साधारण महत्व प्राप्त झाले आहे. आळेफाटा व परिसरातील स्थानिकांनी, मग त्यामधे, शेतकरी, शेतीपूरक व्यवसाय करणारे, लघु व कुटिरोद्योग करणारे, बचत गट चळवळ, तरुण तरुणी यांनी पर्यटनातील व्यावसायिक संधींचा लाभ घ्यायला हवा. अजुनही आळेफाटा व परिसरातील लोकं, पर्यटन वृद्धीसाठी विशेष प्रयत्न करताना दिसत नाहीत.

आळेफाटा परिसरात पर्यटन विकासाला नेमक्या कोणकोणत्या संधी आहेत?

१. आळेफाटा मार्गे जुन्नरला जाणाऱ्या पर्यटकांसाठी; पर्यटनासाठी आवश्यक असणाऱ्या मूलभूत सुविधा मग त्यात; राहण्याची सोय, जेवणाची सोय, वाहतूक व्यवस्था, गाईडची सोय यांचे नेटवर्क उभे होण्यात भरपूर स्कोप आहे. 

२. नगर, नाशिक, पुणे आणि झालंच तर अगदी मुंबईहून येणाऱ्या पर्यटकांनी इथपर्यंत म्हणजे आळेफाट्यापर्यंत  (बस/कॅब/पीक अप ड्रॉप अशा कुठल्याही सुविधेने)यायचं, त्यापुढील, 2/3/4 दिवसांचे पर्यटन स्थळांच्या भेटीचे टुरिझम सर्किट विकसित करायचं आणि त्याचे प्रॉपर मार्केटिंग करून, पर्यटकांना आकर्षित करायचं. ज्या पर्यटकांना स्वतःचे वाहन नाही त्यांच्यासाठी या सुविधा फायदेशीर ठरतील.

3. पर्यटन करत असताना, बऱ्याचदा आपात्कालीन मदतीची गरज पडते, मग त्यात कधी गाडी खराब होते, काही अपघात होतात, काही तातडीची वैद्यकीय मदत लागते. अशावेळी महत्वाचे संपर्क क्रमांक असलेले फलक, व्यापारी असोसिएशन व इतर संस्थांनी लावले आणि गरजेनुसार योग्य मानधन घेऊन सेवा उपलब्ध करून दिली तर येणाऱ्या पर्यटकांना एक सुरक्षित फील राहील.

४. रस्त्याच्या कडेला जशी हॉटेल्स आहेत, तशीच ताजा व प्रक्रिया केलेला शेतमाल, वाळवण पदार्थ यांचे स्टॉल असले तर पर्यटक ते विकत गजेऊ शकतील.

५. जुन्नरच्या लोकांना आपण बोली भाषेत जुंदरी म्हणतो, जुंदरी बाणा हा मेहनती आहे, लढवय्या आहे आणि कल्पक आहे. हीच वृत्ती पर्यटनासारख्या संकल्पनेतून रोजगार निर्मितीसाठी  उपयोगात आणता येईल.

६.पर्यटन विकास होण्यासाठी आणि पर्यटनातून शाश्वत विकास होण्यासाठी, विविध व्यसपीठांवरून, पर्यटन वैभवाचे प्रमोशन गरजेचे आहे, तसेच वातावरण निर्मिती होणेही महत्वाचे आहे. वातावरण निर्मितीचे काम हे स्थानिक मंडळींनाच करावे लागेल. 

जबाबदार पर्यटन-जुन्नर पर्यटन

जुन्नर पर्यटन चळवळ

जुन्नर पर्यटन मॉडेल

जुन्नर पर्यटन विकास संस्था.