अरे संभालके..लग जायेगा उसको

 अरे संभालके..लग जायेगा उसको

“अरे संभालके..लग जायेगा उसको”, नारायण उस्फुर्तपणे बोलून गेला आणि मी चमकून त्याच्याकडे पाहिलं. त्याच्या चेहऱ्यावर एकदम निरागस भाव होते, बिगारींनी रिक्षातून खाली फेकलेल्या लाकडांकडे धावत जावून, त्यातील एक लाकूड उचलून, त्याला कुठं लागलं तर नाही हे हात फिरवून तो चेक करत होता. आज सकाळपासून तहान भूक विसरून नारायणचं साग साग..लाकूड लाकूड सुरु होतं. घराजवळ असलेली काही जुनी सागाची लाकडं आणि काही वाळलेली झाडं आरीवाल्याला बोलावून त्याच्या मनात असलेल्या मापात, नारायण कापून घेत होता. आरी मशीनने होणाऱ्या प्रत्येक ओंडक्याचा पोत कसा आहे यावरून नारायणची उत्सुकता वाढत होती. आरी मशीनने केलेले ओंडके रिक्षात घालून, ओंडके चिरून देणाऱ्या सॉमिल मध्ये पोहोचले, तिथल्या प्रत्येक चीरावटी सोबत उठून दिसणारी नक्षी पाहून नारायणची कळी खुलत होती. त्या प्रत्येक फळीवर प्रेमाने हात फिरवत, नारायण मनाशीच काहीतरी पुटपुटायचा. सागाच्या जुनाट ओंडक्यांचे ताज्यातवान्या नक्षीदार फळ्यांमध्ये झालेले रुपांतर घेऊन नारायण पराशरवर पोहोचला आणि बिगारींना सर्व लाकूड खाली घ्यायला सांगत होता. तेव्हा बिगारी, धरका फेक असं करत होते. त्या सागाच्या फळ्यांचा जन्म नारायणच्या समोर झाला होता. त्यांच्याशी तो तादात्म्य पावला होता. अशा नवती ल्यालेल्या फळ्या खाली मातीवर पडल्या आणि त्यांच्या वरून अजून फळ्या पडल्या तर त्यांना कोचे पडतील, त्यांची नक्षी खराब होईल, त्यांचा रुबाब कमी होईल म्हणून नारायणच्या तोंडून आपसूक भावना निघाल्या, “अरे संभालके..लग जायेगा उसको”

     

  २०११ साली, आपल्या पराशर कृषी व संस्कृती पर्यटनाच्या उभारणीसाठी, मोठा भाऊ, मंगेशच्या माध्यमातून, त्यांच्या शुटींगच्या, आर्ट डिपार्टमेंट मधील मुख्य सुतार, नारायण पहिल्यांदा पराशर वर आला होता. त्याच्या कल्पकतेतून साकारलेलं फर्निचर आतापर्यंत आलेल्या पाहुण्यांनी वापरले आहे. या वर्षी उन्हाळा मोठा कडक गेला, या काळात फर्निचरची डागडुजी आणि काही नवीन फर्निचर करावे म्हणून नारायण सोबत संपर्क केला. हे महाशय तेव्हा अनंत अंबानीच्या प्रीवेडिंगच्या तयारीसाठी २ महिन्यांपासून जामनगरला तळ ठोकून होते. खूप मन्नतवाऱ्या केल्याबर अर्धा एप्रिल आणि मेचा पाहिला आठवडा, नारायणची टीम पराशरला अजुन भारी करण्यात तल्लीन होती.

      

नारायण आणि त्याची टीम रोज १२ तास काम करायची. नारायणला जेव्हा मोकळा वेळ असेल तेव्हा, त्यानेच बनवलेल्या सागाच्या बाकड्यावर जावून बसत असे. त्यानेच गुळगुळीत केलेला सागाच्या बाकड्यावर मोठ्या प्रेमाने हात फिरवत असे. लाकूड म्हणजे नारायणचा विक पॉइंट. नारायण मुळचा उत्तराखंडचा. वडील आर्मीत असल्याने दिल्लीत वास्तव्य. शिक्षण सुद्धा दिल्लीत झालं. वडील आर्मितून निवृत्त झाल्यावर आर्मीला लागणारे फर्निचर पुरवण्याचा व्यवसाय करत होते. कधीतरी गरजेनुसार फर्निचर मॉडीफाय करावे लागायचे, त्यामुळे एक छोटेसे वर्कशॉप सुद्धा होते. छोटा नारायण, लहानपणापासून हे सगळं पहात आला होता. त्याला लाकुड्कामात रस होता.  इतर चार भावांप्रमाणे नारायण, आर्मीत न जाता, कारपेंटरीचा आय टी आय करायला दिल्लीतच थांबला. शिक्षण संपवून, पुढचा काही काळ व्यवसायात लक्ष घातले. कामातील तोचतोचपणा त्याला कंटाळवाणा वाटायला लागला. नारायण ने मुंबईचा रस्ता धरला.

      

मुंबईत ओळखीपाळखीने काम मिळवायला सुरवात केली आणि फिल्म लाईनमधील आर्ट डिपार्टमेंट मध्ये सहभागी झाला. मागील ३५-३० वर्षांपासून शेकडो हिंदी आणि १० पेक्षा जास्त हॉलीवूड  प्रोजेक्ट वर नारायण ने काम केले आहे. त्यात लाईफ ऑफ पाय, स्लमडॉग मिलेनिअर असे काही सिनेमे आहेत. सध्याच्या वेबसिरीजच्या ट्रेंड मध्ये सुद्धा मोठे मोठे प्रोजेक्ट्स नारायणकडे आहेत.  नारायणचा एकुलता एक मुलगा. दिल्लीत क्यारीकेचर आर्टचे शिक्षण घेतोय. त्यासाठी नारायण, वर्षाला लाखो रुपये खर्च करतोय. नारायण ने मुंबईत २ घरं घेतली आहेत. पण त्याचं मन रमतं ते गावी उत्तराखंड मधेच, तिकडेही त्याने थोडी जमीन घेतलीय. मुलाची जबाबदारी संपली कि गावी जावून, आर्ट स्टुडीओ सुरु करण्याचा त्याचा विचार आहे. हो, कारण नारायण फ़क़्त सुतार नाही तर तो एक कलाकार आहे.  आणि उपलब्ध सामग्रीत आपली कला प्रत्यक्षात उतरविण्याचे कसब त्याच्याकडे आहे.

      

फर्निचरसाठी लागणारा कच्चा माल खरेदीला जेव्हा आम्ही दोघे जायचो, तेव्हा नारायणची नजर रस्त्याने जातानाही लाकडावरच असायची. त्याचा लाकडाचा चांगला अभ्यास पण होता. म्हणजे अगदी मिसळ खाऊन, बेसिनला हात धुवत असताना, समोर दिसणारे झाड बघून, “मनोज जी, ये  सिसम का पेड भी बहोत काम का है” अशी त्याची भिरभिरती नजर असायची.

सरपणाच्या वखारीत गेलो असताना, तिथे ३०-४० वर्ष जुन्या घराची लाकडं आणि फळ्या आल्या होत्या. इतके वर्ष पाणी, वारा, उन आणि धूर खाऊन काळ्या कुट्ट झालेल्या त्या फळ्या बघून, पक्का यही लेना है ना? हा हा आप उठावो तो सही.. मालाची रिक्षा पराशर वर आली. नारायण ने ग्रायंडरच्या मदतीने फळ्या घासल्या, काजळी निघाली, त्या सर्व सागाच्या फळ्या होत्या. त्याने तेव्हाच ओळखल्या होत्या.  त्या फळ्यांच्या मदतीने स्टूल बनवत असताना, नारायण सांगू लागला. मनोज जी, जिसने घर बनाया, उसने भी इस लकडी को कहीसे लाया होगा. इस लकडीने उसका घर बसाया, ३०-४० साल उसका साथ निभाया, नया बंगला बनाना है तो इस पुराने लकडी को जलानेके लिये बेच दिया...अब हम इसको उठाके यहा लाये...इसका स्टूल बना.. इस स्टूल मे लगी लकडीका नसीब उसे यहा लेके आया...आपके यहा तो देश विदेश से लोग आते है..न जानेकीस कीस के नसीब मे इस लकडी का साथ होगा...लाकडी का भी अपना अलग जर्नी होता हे... सगळं नारायण स्तुलाचे पॉलिश करताना बोलत होता.

साधा वेठबिगार आपला दिवस भरवायच्या मागे असतो. जो आकार बनवायला सांगितला आहे तो बनवत असतो. दिवस भरला कामाचा विचार आजपुरता थांबला. मग दुनियादारी करायला मोकळा. नारायण सारखी आपल्या आवडीशी व कामाशी असणारी कमीटमेंट त्याचा दिवस भरला तरी डोक्यातला विचार जात नाही. म्हणून तर जेवण झालं तरी नारायण कागदावर स्केचेस काढत बसतो...एखाद्या ओंडक्यात माणसाचा चेहरा रेखाटत असतो.

ज्या दिवशी त्यांना परत जायचे होते, त्या दिवशी कामं उरकून घ्यायचं सुरु होतं. तेवढ्यात एका ओंडक्यावर नारायणची नजर गेली, आणि मग पुढचे २-३ तास त्या ओंडक्याचा माणुस बनवण्यात गेले. अजून एक दिवस वाढला. जेव्हा मी टुरिझम कन्सल्टंट म्हणून काम करत असताना, लोकांच्या प्रक्षेत्र भेटीला गेल्यावर, तुमची जागा/जमीन तुम्हाला सांगते कि मला काय बनायचे आहे, माझ्या कुठल्या कोपऱ्यात काय छान होईल..हे ऐकता यायला हवं. सेम गोष्ट नारायण पण बोलला, मनोज जी. लकडी हमे बताती है के उसे क्या बनाना है..हमे बस वो सुनाई देना चाहिए.

नारायणचं काम सुरु असताना, अगदी सहज मोबाइलचा कॅमेरा सुरु करून आम्ही संभाषण सुरु केलं आणि नैसर्गिकरीत्या झालेल्या गप्पा रेकॉर्ड झाल्या. नारायणने आपल्या जादूने पुन्हा एकदा पराशरचं रुपडं बदललंय आणि मला नारायण सारखा अवलिया बऱ्याच दिवसांनी भेटल्याचे समाधान पण मिळालय.